کنترل بروز عوارض فیزیولوژیکی اسکالد و قهوه ای شدن داخلی در گلابی ارقام ’شاه میوه‘ ،’سبری‘ و گلابی آسیایی’ks6‘ با استفاده از 1- متیل سیکلو پروپن

گلابی یکی از قدیمی ترین میوه هایی است که در جهان کشت و کار شده است و امروزه در اغلب نواحی معتدله جهان پرورش داده می شود. این محصول از نظر اهمیت اقتصادی بین میوه های مناطق معتدله پس از انگور و سیب در رتبه سوم قرار می گیرد. در کشور ما به دلیل وجود مشکلات زیاد در بخش پس از برداشت محصولات باغی همچون گلابی و عدم توجه کافی به نگه داری و انبارمانی آن هر ساله بخش بزرگی از محصول تولیدی از بین می رود. پژوهش حاضر با هدف کلی مطالعه اثر ماده 1- متیل سیکلو پروپن در حفظ کیفیت میوه گلابی رقم های شاه میوه و سبری و گلابی آسیایی ks6 از نظر توسعه نابسامانی اسکالد سطحی و قهوه ای شدن داخلی در طول دوره انبارمانی انجام شد تا بتوان راهکاری مناسب برای رفع مشکلات کیفی میوه گلابی انبار شده در ارتباط با بروز نابسامانی های فیزیولوژیک ارایه نمود. به این منظور میوه های رقم های گلابی مورد نظر در تاریخ برداشت مرسوم هر منطقه تهیه شدند و از آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی استفاده شد. برای رقم های سبری و شاه میوه، از سه تیمار شاهد، 3/0 و 6/0 میکرولیتر در لیتر 1- متیل سیکلو پروپن استفاده شد. برای گلابی آسیایی ks6 از دو تیمار شاهد و 2 میکرولیتر بر لیتر 1- متیل سیکلو پروپن استفاده گردید. میوه گلابی رقم های شاه میوه و سبری و گلابی آسیایی ks6 در سردخانه گروه باغبانی، در دمای 5/0 تا 1 درجه سانتی گراد به ترتیب به مدت 120، 160 و 120 روز نگه داری شدند. طی آزمایش اول صفات رسیدگی و کیفی شامل سفتی بافت، میزان مواد جامد محلول، اسیدیته قابل تیتراسیون، تغییرات رنگ میوه و میزان تولید اتیلن مورد ارزیابی قرار گرفتند. از نظر فاکتورهای رسیدگی و کیفی میوه، در زمان برداشت، تفاوت معنی دار بین میوه های شاهد و تیمار شده هر رقم وجود نداشت. تیمار 1- متیل سیکلو پروپن برای هر سه رقم مورد بررسی موجب به تاخیر انداختن رسیدگی و افزایش عمر انباری میوه به شکل تاخیر در کاهش سفتی بافت، تاخیر در کاهش اسیدیته قابل تیتراسیون و تاخیر در تغییرات رنگ پوست میوه شد. تغییرات میزان مواد جامد محلول طی دوره انبارمانی تحت تاثیر تیمار 1- متیل سیکلو پروپن قرار نگرفت. همچنین 1- متیل سیکلو پروپن، بسته به رقم از افزایش تولید اتیلن جلوگیری کرد یا آن را به تاخیر انداخت. طی آزمایش دوم الگوی تغییرات عوامل مرتبط با وقوع قهوه ای شدن داخلی طی دوره انبارداری مورد بررسی قرار گرفت. میزان مواد فنلی کل در بافت گوشت میوه رقم های شاه میوه و ks6 روند افزایشی داشت که در تیمار 1- متیل سیکلو پروپن متوقف یا کند شد. در حالیکه این عامل در رقم سبری تحت تاثیر 1- متیل سیکلو پروپن و زمان نمونه گیری قرار نگرفت. در هر سه رقم مورد آزمایش، میزان آسکوربیک اسید در ناحیه اطراف برچه ها طی مدت انبارداری کاهش یافت. ولی تیمار 1- متیل سیکلو پروپن برای رقم های شاه میوه و سبری به طور موثر این روند را کند کرد. تیمار 1- متیل سیکلو پروپن به خصوص در 40 روز اول دوره انبارمانی فعالیت آنزیم کاتالاز را برای رقم های شاه میوه و ks6 افزایش داد. لیکن تاثیر 1- متیل سیکلو پروپن بر فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز در بافت گوشت میوه معنی دار نشد. همزمان با افزایش شاخص قهوه ای شدن داخلی، طی دوره انبارمانی افزایش فعالیت آنزیم پلی فنول اکسیداز در رقم های شاه میوه و ks6 ثبت شد. اما، تیمار 1- متیل سیکلو پروپن از این روند افزایشی جلوگیری کرد. نهایتا تیمار 1- متیل سیکلو پروپن برای رقم های شاه میوه و سبری به طور کاملا موثر از افزایش شاخص قهوه ای شدن داخلی جلوگیری کرد. این شاخص در تیمار 1- متیل سیکلو پروپن رقم ks6 نیز نسبت به شاهد کم تر بود ولی، بطور موثر کنترل نشد. طی آزمایش سوم الگوی تغییرات عوامل مرتبط با اسکالد سطحی طی دوره انبارداری مورد ارزیابی قرار گرفت. در این آزمایش کلیه پارامترهای مربوط به فلورسانس کلروفیل در طول دوره انبارمانی کاهش یافت. تیمار 1- متیل سیکلو پروپن مانع کاهش پارامترهای فلورسانس کلروفیل نشد ولی در مقایسه با تیمار شاهد، روند کاهش در میزان fv، fm و نسبت فلورسانس کلروفیل در طول دوره انبارمانی را کند کرد. در ارتباط با رقم ks6 تیمار 1- متیل سیکلو پروپن باعث افزایش فعالیت آنزیم کاتالاز در 40 روز ابتدایی شد. فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان کاتالاز و پراکسیداز در تیمار 1- متیل سیکلو پروپن رقم های سبری و شاه میوه بیش تر از تیمار شاهد بود. فعالیت آنزیم پلی فنول اکسیداز در طول دوره انبارمانی افزایش یافت که تاثیر تیمار 1- متیل سیکلو پروپن در کاهش فعالیت این آنزیم معنی دار بود. در این آزمایش غلظت آلفا- فارنزن نیز تحت تاثیر تیمار 1- متیل سیکلو پروپن کاهش یافت. این اثر به خصوص در رقم های سبری و شاه میوه بسیار قابل توجه بود. در ارتباط با گلابی آسیایی ks6 اگرچه مقدار آلفا- فارنزن تحت تاثیر 1- متیل سیکلو پروپن کاهش یافت ولی رابطه چندان محکمی بین غلظت آلفا- فارنزن و ظهور علایم اسکالد مشاهده نشد. الگوی تجمع آلفا فارنزن در تیمار شاهد به صورت افزایشی و سپس کاهشی بود. در مقابل، غلظت تری انول های مزدوج به تدریج در طول دوره انبارداری افزایش یافت. همچنین تاثیر تیمار 1- متیل سیکلو پروپن در کاهش تجمع تری انول های مزدوج در پوست میوه گلابی کاملا معنی دار بود. تغییرات شاخص اسکالد طی دوره انبارمانی میوه گلابی رقم های مختلف نشان دهنده تاثیر معنی دار 1- متیل سیکلو پروپن در جلوگیری از توسعه نابسامانی اسکالد بود. بررسی نتایج مربوط به شاخص اسکالد نشان می دهـد رقم سبری نسبت به دو رقم دیگر حساسیت کم تری به این نابسـامانی فیزیولوژیـک دارد. 1- متیل سیکلو پروپن در گلابی شاه میوه به طور کاملا موثر نابسامانی اسکالد را کنترل کرد. در مقابل عدم کنترل کامل اسکالد در تیمار 1- متیل سیکلو پروپن گلابی آسیایی ks6 مشاهده شد.